دکتر علیرضا واسعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه نقش حاکمیت در فرهنگ و تمدن نقشی برجسته است، گفت: علوم انسانی به دنبال معرفی هویت انسان است از طرفی نیز این فرهنگ است که هویت را می‌سازد. پس می توان بیان داشت که علوم انسانی تکاپویی در شناخت فرهنگ است.
یکی از مهمترین منابع فرهنگ و اندیشة نظام مقدس جمهوری اسلامی، آثار ارزشمند استاد شهید مرتضی مطهری(ره) است. بازخوانی اصول حاکم بر اندیشه و آثار آن اسلام شناس والامقام، به ویژه در سالی که رویکرد نظری به مبانی فرهنگی اهمیت دوچندان یافته، برای شناخت مسیر و تحقق برنامه ها ضروری است.
بی شک یکی از مهمترین مبادی یک اندیشه، نوع نگاه آن به انسان است؛ موجودی پیچیده و اسرارآمیز که محور همه تلاشها و هدف آفرینش آسمانها و جهان¬هاست. به همین جهت لازم است به صورت مستقل مورد مطالعه و دقت قرار گیرد.
اهمیت خود شناسی
در اندیشه استاد مطهری، خودشناسی دو کاربرد و ضرورت اساسی دارد که هر دو، از مهمترین دغدغه های بشر بوده و هست:
الف) یکی مسأله مبدأ، خالق و مربی هستی است. انسان از زمانی که خود و جهان پیرامون خود را شناخته است، نسبت به خالق جهان علاقه و توجه نشان داده، آنقدر که همواره موجودی هرچند خیالی و جعلی، را همراه و حافظ و محیط برخود می داند.
استاد مطهری با الهام از معارف غنی اسلام، خودشناسی را مهمترین مقدمه و بلکه عین خداشناسی می دانند، همانند آینه ای که تصویری در آن منعکس شود و قبلاً بیان کردیم که نمود و ظهوری از آن جسم واقعی است نه غیر آن و نه خود آن. (مطهری، 1377، ج13، ص 354)
استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران معتقد است حقوق دینداری زنان یکی از مواردی است که در کشورهای دینی به درستی رعایت نمی شود و زنان در یک فضای آرام با حفظ شان انسانی و حقوقی و آسایش خود از حقوق دینداری برخوردار نیستند.
دکترمحمود حکمت نیا در گفت وگویی با تبریک میلاد حضرت زهرا(س)، امور مربوط به زن و خانواده را دارای پیچیدگی های زیادی به ویژه در حوزه نظری دانست و گفت: امروزه مباحث نظری در حوزه علوم انسانی به صورت عمیق و گسترده و وسیع درسطح جهانی در حال شکل گیری و انجام است و اگر قرار است بحثی صورت بگیرد باید عمیق باشد.
حجت‌الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علیدوست ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﯿﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ و نویسنده ﮐﺘﺎب ھﺎی «ﻓﻘﻪ و ﻣﺼﻠﺤﺖ»، «ﻓﻘﻪ و ﻋﻘﻞ» و «ﻓﻘﻪ و ﻋﺮف»، رییس اﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ، رییس اﻧﺪﯾﺸﮑﺪه ﻓﻘﻪ و ﺣﻘﻮق اﺳﻼﻣﯽ در ﻣﺮﮐﺰ اﻟﮕﻮی اﺳﻼﻣﯽ – اﯾﺮاﻧﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ، ﻧاظر ﻃﺮح ﮐﻼن ﻧﻘﺪ ﻓﻘﮫﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﯽ، در گفتگویی به بررسی موضوع فقها و قوانین به ویژه ﺗﺄﺛﯿﺮات فقهای ﻗﻢ ﺑﻪ وﯾﮋه اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ و ﻋﺎدی پرداخته است که در ادامه می‌آید:
یک استاد حوزه علمیه قم در عین حال که اغلب قشر روحانیون را افرادی شایسته می‌داند، بر لزوم همخوانی رفتار و گفتار یک روحانی تاکید کرد و گفت: یک دستگاه نظارتی اداری برای نظارت بر عملکرد روحانیت وجود ندارد و باید در این زمینه تجدید نظر کرد.
حجت الاسلام والمسلمین اعرافی، در نشست با مسئولان و کارکنان مجتمع آموزش عالی فقه(حجتیه) که در مجتمع امین برگزار شد، با اشاره به شخصیت والای حضرت فاطمه زهرا(س)، اظهار کرد: در منابع تاریخی، در شخصیت این بزرگ بانوی عالم نکات درخشنده و تکان دهنده عنوان شده است که در هر یک از آنها نکات و الهاماتی نهفته است.
نقش حوزه علمیه قم در قانونگذاری، پیش از انقلاب اسلامی
فصلنامه
شهر قانون، در شماره نهم خود، گفت‌وگویی با احمد مبلغی، رئیس دانشگاه
مذاهب اسلامی و مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، به نقش حوزه علمیه
قم در قانونگذاری دوران پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن پرداخته است.
شهر قانون: تدوین قوانین مدرن در ایران با مرجعیت حضرات آیات حائری یزدی و بروجردی در ایران همزمان شد. رویکرد این دو فقیه بزرگ شیعه نسبت به فرآیند تدوین قوانین جدید چه بود؟
در باب نقش علما درباره تدوین قوانین باید به سه مقوله توجه کرد؛ مقوله اول، نگاه علما به اصل قانون است و باید دید که جایگاه و اهمیت قانون در نظر علما چگونه بوده است. مقوله دوم، کوشش‌های سلبی علما نسبت به "قانون" و مقوله سوم نیز کوشش‌های ایجابی آنهاست.
منظور از کوشش‌های سلبی علما، مقابله آنها با تصویب قوانین غیر اسلامی و منظور از کوشش‌های ایجابی نیز تلاش علما برای تصویب قوانین اسلامی است. درباره مقوله اول، بیانات صریحی از علما در دست نیست؛ البته در دوره مشروطه، بعضی از علما و فقها در کلام و نوشته های خود به این مقوله توجه کردهاند و "القانون الملی" در همان دوره نوشته شده است. در آن زمان پارهای از علما به صراحت از اهمیت و ضرورت "قانون" سخن گفته اند، اما همین که در مقوله دوم و سوم، فعالیت های زیادی را شاهد بوده‌ایم، نشان می‌دهد که علما به اهمیت "قانون" پی برده بودند و از همین رو تلاشهای خود را معطوف به سلب یا ایجاد قوانین معطوف میکردند. پس به نوعی می‌توان گفت که علما به اهمیت قانون واقف بوده‌اند و این خیلی مهم است.
آیت‌الله العظمی جوادی‌آملی تشریح کردندائمه اطهار(ع) چگونه نویسندگانی بودند
حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در دیدار با جمعی از شخصیت‌های علمی، دینی و مدیران فرهنگی کشور کامرون، با اشاره به فواید حضور فقه در قانون گفت: اگر فقه با چهره قانون به جامعه عرضه شود امکان مقایسه و هماوردی بین فقه و حقوق را ایجاد و قدرت و مهارت خود را از نظر کارکرد اجتماعی نشان خواهد داد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس ادامه داد: حضور فقه با چهره قانون در اجتماع نیز برای فقها از این حیث که فرصت دستیابی به ایرادات و اشکالات روش فقهی خود را پیدا می کنند با اهمیت است.
نشست جایگاه قاعده ذوات الاسباب و قاعده ما لا سبب در معرفت بشری با ارائه حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری، شنبه 5 بهمن ماه در اتاق جلسات مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین سلیمانی امیری گفت: قاعده ذوات الاسباب بیان می‌کند که علم تصدیقی به معلول جز از طریق علم به علت ممکن نیست و قاعده ما لاسبب می‌گوید که چیزی که سبب ندارد یا باید بدیهی باشد یا علم به آن ممکن نیست، و جمع این دو قاعده نتیجه پارادوکس ایجاد می‌کند.
آن‌چه در ادامه می‌آید گزارشی است از خلاصه بحث مطرح شده در این نشست:
از نظر ملاصدرا و علامه طباطبایی این دو قاعده ناظر به هر نوع علمی است؛ چه علم حضوری چه علم حصولی و چه حصولی تصوری و چه حصولی تصدیقی. ابن سینا این بحث را در برهان مطرح کرده است از نظر او تصدیقات نظری تحت این دو قانون شکل می‌گیرند. ما هم به تبع ابن سینا بحث را اختصاص به حوزه علم حصولی تصدیقی نظری می‌دهیم. بحث عام را به مجال دیگری موکول می‌کنیم.
